قواعد املایی صداها در زبان انگلیسی

در چند درس قبلی، تمام صداهای زبان انگلیسی شامل ۲۵ صامت و ۱۶ مصوت را مورد به مورد بررسی کردیم.
در این درس و درس بعدی به موضوع رابطه املا و تلفظ صداها (نه کلمات) می‌پردازیم.

آیا بین گفتار (تلفظ) و نوشتار (املا) زبان انگلیسی رابطه وجود دارد؟

املای زبان انگلیسی موضوع چالش‌برانگیزی است. حتی بسیاری می‌گویند که املای انگلیسی غیرقابل پیش‌بینی است؛ به این معنی که از روی املای کلمه نمی‌توان تلفظ آن را حدس زد و برعکس.

یک روش ساده برای بررسی صحت این موضوع وجود دارد:

می‌توانیم کلمات ساختگی مثل سه مورد زیر را به تعدادی آمریکایی بدهیم تا آنها را تلفظ کند:

Phightation

Gnomological

Radicumolophony

چگونه ممکن است تلفظ افراد مختلف از کلماتی که برای اولین بار دیده‌اند تا این اندازه به هم نزدیک باشد؟

قواعد املایی

دلیل آن وجود قواعد املایی هست که در زبان انگلیسی وجود دارد و این افراد آگاهانه یا ناآگاهانه آنها را درونی کرده‌اند و رعایت می‌کنند.

تعدادی از این قوانین املایی اینها هستند:

• دو حرف ph تلفظ /f/ دارند (مثلاً در کلمه phase )
• حروف igh، به صورت /aɪ/ تلفظ می‌شوند (مثلاً در کلمه high)
• tion به شکل /ʃən/ تلفظ می‌شود (مثلاً در کلمه nation)

اگر این سه قاعده و الگوی رایج املایی را بدانیم تلفظ کلمه اول (Phightation) را می‌توانیم به درستی حدس بزنیم : /faɪteɪʃən/
البته تعداد این قواعد بیشتر از سه قاعده بالاست.
هدف فعلی ما در این مرحله، مروری بر رایج‌ترین این قواعد و الگوهای املایی است.

مزیت دانستن قواعد و الگوهای املایی

اگر علاوه بر سه قاعده بالا، بقیه قوانین املای زبان انگلیسی را بدانیم، در ۸۰-۹۰% موارد می‌توانیم تلفظ کلماتی که برای اولین بار می‌بینیم را درست حدس بزنیم.

و در باقی موارد هم غالباً اشتباهات کوچکی خواهیم داشت. منظور از اشتباه کوچک این است که مثلاً ممکن است به جای یک مصوت مشخص (مثلاً کسره)، مصوت دیگری که نزدیک به آن است (مثلاً “ای کوتاه”) را به کار ببریم. البته در موارد کمی هم ممکن است حدس ما کاملاً اشتباه باشد.

در این درس و درس بعدی، مهمترین قوانین املایی زبان انگلیسی را بررسی می‌کنیم.

همانطور که در درسهای مربوط به صامت‌ها و مصوت‌ها گفتیم، اینجا هم هدف ما فقط بررسی و توضیح این قواعد است؛ نه به خاطرسپاری آنها. برای حفظ این موارد از فلش‌کارت‌های ویژه و برنامه انکی استفاده می‌کنیم.

این قواعد را در سه دسته کلی جا می‌دهیم:
۱) مصوت‌های کوتاه و بلند

۲) C و G نرم و سخت

۳) استرس کلمات و مصوت شووا (ə)
دو مورد اول را در این درس و مورد سوم را در درس بعد بررسی می‌کنیم.

۱) مصوت‌های کوتاه و بلند : یک املا، دو تلفظ

بسیاری از مصوت‌های زبان انگلیسی، به یک حالت نوشته می‌شوند اما دو تلفظ متفاوت دارند. به عنوان مثال دو نمونه می‌آوریم:

مثال اول: a به دو روش زیر تلفظ می‌شود:

حرف a	تلفظ ۱) /æ/	تلفظ ۲) /eɪ/
کلمه نمونه	rat	rate
تلفظ کلمه	/ræt/	/reɪt/
عکس (معنی)

مثال دوم: e به دو روش زیر تلفظ می‌شود:

حرف e	تلفظ ۱) /ɛ/	تلفظ ۲) /i/
کلمه نمونه	pet	Pete
تلفظ کلمه	/pɛt/	/pit/
عکس (معنی)

با بررسی این دو مثال خواستیم به دو نکته اشاره کنیم :
۱) یک حرف مثل a و e می‌تواند به چند روش تلفظ شود.

۲) مصوت کوتاه (مثل /æ/ و /ɛ/) و بلند (/eɪ/ و /i/) داریم.

مصوت‌های زبان انگلیسی را می‌توان به دو دسته مصوت‌های کوتاه و بلند تقسیم کرد:

پنج مورد سمت راست، مصوت کوتاه هستند و پنج مورد سمت چپ، مصوت بلند.

اگر دقت کنید متوجه می‌شوید که به جز /i/، بقیه مصوت‌های بلند، شامل دو نماد فونتیک هستند.

توجه: ضروری است دو مفهوم حرف و صدا را از هم تفکیک کنیم. اولی مربوط به املا و نوشتار است یعنی الفبای زبان انگلیسی که به کمک آن مطلبی را می‌نویسیم و دومی مربوط به تلفظ و گفتار است؛ یعنی صدایی که از دهان خارج می‌شود. علائم فونتیک هم معادل صداها هستند؛ هر صدا، یک علامت و فقط یک علامت فونتیک دارد.

مصوت‌های کوتاه و بلند کدام‍ها هستند ؟

قبل از شروع بحث اصلی یک نکته مهم را لازم است ذکر کنیم : مصوت‌های کوتاه، نسخه کوتاه‌تر مصوت‌های بلند نیستند. در واقع شش قرن پیش (قرن ۱۴ میلادی) دقیقاً به این شکل بود یعنی مصوت‌های بلند، عین مصوت‌های کوتاه بودند اما کمی بلندتر و کشیده‌تر:

مصوتهای کوتاه در شش قرن پیش – /a/ /e/ /i/ /o/ /u/

مصوت‌های بلند در شش قرن پیش – /a:/ /e:/ /i:/ /o:/ /u:/

علامت دو نقطه پس از مصوت، مثل تشدید فارسی که روی صامت‌ها قرار می‌گیرد، تاکیدی است بر مصوت. بنابراین :a صدایی طولانی‌تر و کشیده‌تر از a دارد.

اما امروزه در زبان انگلیسی این دو دسته اساساً متفاوت هستند.

مصوت‌های کوتاه : /æ/ /ɛ/ /ɪ/ /ɑ/ /ʌ/ /ʊ/

مصوت‌های بلند : /eɪ/ /i/ /aɪ/ /oʊ/ /ʊu/

الف- تشخیص مصوت‌های کوتاه و الگوهای املایی مربوط به آنها

هر وقت یکی از پنج حرف مصوت (یعنی یکی از a e i o u) به دو صورت زیر باشند، یک مصوت کوتاه ( یعنی یکی از مصوت‌های /æ/ /ɛ/ /ɪ/ /ɑ/ /ʌ/ /ʊ/) داریم:

• قبل از دو صامت

raffle	hell	cricket	rotten	hummingbird
/ræfl/	/hɛl/	/krɪkɪt/	/rɑtən/	/hʌmɪŋbɝd/

می‌بینیم که در کلمه raffle، حرف a قبل از دو صامت ff آمده است. بقیه موارد هم به همین شکل هستند.
نکته: همانطور که در مثالهای بالا می‌بینیم، گاهی در این حالت دو صامت تکرار می‌شوند. در زبان انگلیسی تشدید نداریم و با تکرار یک صامت در املای کلمه، آن را همراه با تشدید تلفظ نمی‌کنیم. در واقع این تکرار تغییری در تلفظ آن ایجاد نمی‌کند. تلفظ t و tt به یک صورت است. دلیل اینکه این صامت تکرار شده، کمک به ماست تا بدانیم که قبل از این دو صامت، یک مصوت کوتاه آمده است.

• در انتهای کلمه و ماقبل یک صامت

bat	wet	kit	rot	cup
/bæt/	/wɛt/	/kɪt/	/rɑt/	/cʌp/

ب- تشخیص مصوت‌های بلند و الگوهای املایی مربوط به آنها

هر وقت یکی از پنج حرف مصوت یعنی a e i o u به صورت زیر باشند، یک مصوت بلند داریم:

• صامت بین دو مصوت (صامت + مصوت + صامت)

gatoor	centipede	bite	note	mutation
/ˈgeɪtɝ/	/sɛntɪpid/	/baɪt/	/noʊt/	/mjʊu‘teɪʃn/

یک نکته درباره U بلند: ʊu یا jʊu

اگر دقت کرده باشید، در لیست مصوتهای بلند، مصوت آخر را به صورت ʊu/jʊu نوشتیم (یعنی یا jʊu یا ʊu). چون مصوت u به یکی از این دو شکل تلفظ می‌شود. اما از کجا بدانیم کی، به کدام شکل تلفظ می‌شود؟

کافیست فقط دو نکته زیر را بدانیم :

• ۱- غالب اوقات به شکل jʊu تلفظ می‌شود:

mutation	user	cute	puke
/mjʊu‘teɪʃn/	/jʊuzɝ/	/kjʊut/	/pjʊuk/

تعریف: صامت‌های Alveolar صامت‌هایی هستند که برای تلفظ آنها نوک زبان روی برجستگی پشت دندان‌های بالا یا مماس بر آن قرار می‌گیرد(عکس).

• ۲- اما اگر حرف u بعد از صامت‌های Alveolar بیاید، به شکل ʊu تلفظ می‌شود. این صامت‌ها عبارتند از t، d، s، z، n، r، l

dude	lute	nude	rude	super
/dʊud/	/lʊut/	/nʊud/	/rʊud/	/sʊupɚ/

۲) چگونه C و G نرم و سخت را تلفظ کنیم ؟

دو حرف c و g هر کدام دو تلفظ دارند. c در کلمه‌ای مانند cat به صورت /k/ و در کلمه‌ای مانند cell به صورت /s/ تلفظ می‌شود.

به همین ترتیب، g هم در کلمه‌ای مانند goal تلفظ /g/ و در کلمه‌ای مانند gel، تلفظ /dʒ/ دارد.

از کجا بدانیم که c کجا نرم است و کجا سخت؟ g را کجا، /گ/ و کجا /ج/ تلفظ کنیم؟

الگو و قاعده املایی مربوط به این حالت، سخت نیست:

1. اگر مصوت بعد از c یا g، یکی از مصوت‌های A، O یا U باشد، سخت خواهد بود.
2. اگر مصوت بعد از c یا g، یکی از مصوت‌های E، I یا Y باشد، نرم خواهد بود.

البته مثل تمام قواعد مربوط به زبان انگلیسی، اینجا هم استثنائاتی هم وجود دارد اما فعلاً آنها را نادیده می‌گیریم.

در درس بعد به قاعده سوم یعنی استرس و شووا می‌پردازیم و این موضوع را تکمیل می‌کنیم.